Wat kan men vertellen over roken
Vroeger was roken heel normaal. Op straat, in winkels, op kantoren en in fabrieken, overal zag je dikke walmen van sigaren en sigaretten. In de meeste huizen stonden de huiskamers dagelijks blauw van de rook. Op feestjes en verjaardagen trof je rookwaar in glaasjes op tafel aan. Jawel, een goede gastheer gaf zijn gasten een rokertje.
Iedereen van boven de 70 kan zich deze tijd nog goed herinneren. 90% van alle mannen rookte. Wisten de mensen toen niet hoe ongezond het was? Nee. Roken werd zelfs aangemoedigd. Als iemand naar de dokter ging omdat hij zenuwachtig was, dan zei de dokter: ‘Gaat u maar roken meneer, daar wordt u rustig van.
De geschiedenis van tabak
Het roken van tabak is een zeer oude gewoonte. Er zijn afbeeldingen van rond het jaar 300 na christus, waarop je rokende Maya-indianen ziet. Dus zo lang geleden al kennen de indianen in Zuid- Amerika tabak. De tabaksplanten groeide er in het wild. Waarschijnlijk gebruikten de indianen de bladeren om vuurtjes mee te stoken.
Zo ontdekten ze dat de rook van het vuurtje hen licht in het hoofd maakte. Dat vonden ze natuurlijk erg prettig. Om de rook makkelijker op te kunnen zuigen, gingen ze houten pijpjes gebruiken. Er zijn nog maar weinig indianen die leven zoals vroeger. Maar de vredespijp wordt in sommige stammen nog steeds gerookt.
Het roken werd al gauw een ritueel, een plechtige handeling. De pijp die indianen samen rookten, noemden ze de vredespijp. Door het roken van deze pijp zou er vrede blijven in de stam, dachten ze. Zij dachten ook dat ziekten en kwalen verdwenen door het roken.
Een wondermiddel
Toen Columbus in 1492 in Amerika aankwam, zag hij indianen roken. Zo maakte hij kennis met tabak. Waarschijnlijk was hij diegene die de tabaksplant naar Europa bracht. De mensen gebruikten tabak op veel manieren ze kauwden er op. Dat noem je ook wel pruimen. Anderen snoven de tabak door hun neus.
Of ze rookten de tabak in een pijp of rolden er sigaren van. Pas rond 1900 werd de sigaret pas echt populair in Europa. Bij een sigaret is om de tabak een papiertje gedraaid. Een pijp of sigaar moet je soms opnieuw aansteken. Sigaretten niet, want papier brandt altijd. Europeanen geloofden, net als de indianen, dat tabak een wondermiddel was tegen allerlei kwalen.
Maar was dat ook zo? Na verloop van tijd dachten de mensen er niet meer over na hun lichaam vroeg om tabak, dat was alles wat ze merkte. Ze rookten, snoven en pruimen, omdat ze verslaafd waren.
Tabak verwerken
Tabak is een groene plant die snel groeit. Na 5 maanden kunnen de eerste bladeren al worden geplukt. Deze bladeren worden eerst 3 tot 4 weken opgehangen, zodat ze kunnen drogen. Daarna gaan ze op een grote stapel. Doordat de bladeren daarin gaan broeien, verkleuren ze en worden ze
heel geurig.
Dan moet de tabak nog rijpen. Voor sommige tabakssoorten kan dat jaren duren. Soms worden soorten gemengd. Vaak wordt aan de tabak nog iets toegevoegd voor de geur of de smaak. Bijvoorbeeld honing of kruiden. Ten slotte kunnen de bladeren worden verwerkt. Sommige tabakssoorten worden in een blad tot een sigaar gedraaid. Andere soorten worden
gesneden tot pijp of sigarettentabak. Weer andere soorten komen terecht in een pakje shag. Dat is het bekende tabak waarvan je zelf sigaretten rolt.
Het lichaam van de roker
Dat roken ongezond is, weet tegenwoordig bijna iedereen. Bij de verbranding van tabak komen allerlei giftige stoffen vrij. Die stoffen vervuilen het lichaam van de roker. Dat werkt daardoor steeds slechter. Om te begrijpen hoe dit precies komt, is het goed iets meer te weten over de ademhaling.
De ademhaling van een roker
Elk lichaam heeft zuurstof nodig. Zuurstof haal je onder meer uit de lucht. Je ademt de lucht in door je neus of je mond. Via de luchtpijp bereikt de lucht je longen. In je longen vertakt zich de luchtpijp. De lucht ga door honderden, steeds kleinere buisjes. Samen met je luchtpijp noemen we deze de luchtwegen.
Aan het einde van de luchtwegen zitten piepkleine ballonnetjes, die longblaasjes heten. De longblaasjes zijn heel belangrijk. Door de wand van de longblaasjes komt zuurstof in je bloed. Dit gebeurt elke keer dat je inademt. In de longen bevinden zich enkele honderden miljoenen longblaasjes. Bij elke inademing nemen ze zuurstof op.
In de lucht zitten behalve zuurstof ook stof en andere viezigheid. Die rommel kan beter niet in je lichaam komen. In je neus zitten daarom haartjes. Die houden veel stof tegen. Snuit je je neus, dan komt dat er uit met wat slijm. Viezigheid die niet tussen deze neushaartjes blijft hangen, wordt opgevangen door het slijm dat in je luchtwegen zit. Ook daar zitten kleine haartjes, trilhaartjes. Die duwen het vieze slijm weer naar boven.
Plakkerige aanslag
Als het goed is, ruimt jouw lichaam zijn eigen afval op. Maar bij rokers gaat dat anders. In tabaksrook zitten honderden schadelijke stoffen die je lichaam verzieken. Een van de ergste is teer. Teer is een kleverig mengsel van verschillende stoffen. Het is levensgevaarlijk, want stoffen uit teer verlammen de trilharen.
Daardoor kunnen de luchtwegen het vuile slijm niet meer afvoeren. Aan de binnenkant van je luchtwegen ontstaat een plakkerige aanslag. Doordat het vuil blijft zitten, kunnen allerlei ontstekingen ontstaan. Maar dat is nog niet alles. Je hebt vast wel eens een roker horen hoesten.
Soms klinkt het als een motor die niet op gang komt. Dat is niet zo gek, want de longen van veel rokers werken minder goed. Afvalstoffen maken de longblaasjes hard. Harde longblaasjes gaan makkelijk kapot. Dat kan bij elke kuch gebeuren. Rokers krijgen daardoor steeds minder lucht.
Roken is verslavend
In Tabak zit ook nicotine. Nicotine geeft een roker een lekker gevoel, een kick. Het is een verslavende stof, net als heroïne. Het lichaam van een roker vraagt er steeds om. Dat is een van de grote gevaren van roken. Rook je eenmaal een tijdje, dan is het moeilijk om te stoppen. Nicotine is ook op een andere manier schadelijk.
Ons hart pompt het bloed door bloedvaatjes. Door nicotine knijpen deze bloedvaatjes zich een beetje dicht. Het hart moet dus extra pompen om het bloed door al die nauwe buisjes te krijgen. Rokers hebben vaak last van koude vingers en tenen. Je snapt misschien wel hoe dat komt. Het hart kan het bloed niet tot in de allerkleinste bloedvaten pompen. In je bloed zitten ook bloedplaatjes.
Die zorgen ervoor dat het bloed stolt als je een wondje hebt. Maar door nicotine klonteren de bloedplaatjes makkelijk samen. Zo’n klontje kan een nauw bloedvat helemaal verstoppen. Als dat in het hart gebeurt, ontstaat er een hartinfarct. Daar kun je helaas aan doodgaan.
Dodelijk - kanker
Behalve Teer en nicotine zitten er nog heel veel andere stoffen in tabaksrook. Minstens 40 van deze stoffen kunnen kanker veroorzaken. Bij kanker nemen de cellen, de bouwstenen, in een bepaald deel van je lichaam plotseling heel snel toe. Daardoor ontstaat een gezwel.
Dat kan ervoor zorgen dat andere delen van het lichaam in de verdrukking komen en niet meer werken. Kanker kan dodelijk zijn. Rokers lopen een groot risico om longkanker te krijgen. De meeste mensen met longkanker gaan binnen een paar jaar dood.
Meeroken
‘Een tevreden roker is geen onruststoker,’ zeiden de mensen vroeger wel eens. Tegenwoordig wordt daar heel anders over gedacht. Als iemand in je omgeving rookt, komt er ook in jouw longen terecht. Dit heet passief roken, oftewel meeroken. Je rookt niet zelf, maar het is net zo goed schadelijk.
Hoe schadelijk, dat hangt af van de ruimte waarin wordt gerookt. En van hoeveel er wordt gerookt. Steekt een persoon in een grote zaal een sigaret op, dan zal je daar weinig van merken. Zeker als er ook een raam openstaat. Maar wat te denken van een kleine huiskamer vol rokers?
Rook je zelf niet, maar ruiken je haren en kleren wel naar rook, dan kun je er zeker van zijn dat je hebt mee gerookt. Om meeroken te voorkomen, geldt nu op heel veel plaatsen een rookverbod. Op scholen bijvoorbeeld, in kantoren en winkels en in alle restaurants. Helaas zijn er vrouwen die doorgaan met roken als ze in verwachting zijn.
Zij geven de slechte stoffen uit tabak door aan het bloed van de baby. Haar kind groeit daardoor langzamer. En de kans dat er iets niet goed is met het kind, is groter. Nog meer nadelen van roken Heb je wel eens een rokende marathonloper meegemaakt?
Die kans is erg klein. Roken is een aanslag op je conditie. Heel wat talentvolle sporters hebben al moeten afhaken, doordat ze voor sigaretten kozen. Ze zagen hun toekomst in betaald voetbal, hockey of atletiek in rook opgaan. Zijn alle nadelen van roken nu genoemd? Nee, er zijn er nog meer.
Roken is duur
Voor vier pakjes shag kun je bijvoorbeeld een keer goed uit eten in een sjiek restaurant. Met ingang van 1 april 2020 wordt de accijns op sigaretten met 1 euro verhoogd. Dit is afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord. Deze verhoging komt bovenop de verhoging van afgelopen januari, toen werd de accijns al met 14 cent verhoogd.
De volgende verhoging staat gepland op januari 2021, dan komt er nog eens 12 cent accijns bij. Moet je eens nagaan hoeveel geld er doorheen gaat als jij een roker bent. In een pakje zitten bijvoorbeeld 20 sigaretten. Dat wil zeggen dat je per sigaret gewoon bijna 40 cent gaat betalen. Zonde van je geld. Zet dit geld eens op een beleggingsrekening en kijk na een tiental jaren eens hoeveel geld je hebt verdiend!
Van roken krijg je ook nog eens een grauwe huid. Rimpels zullen eerder tevoorschijn komen. Je adem ruikt vies. Je vingers en je tanden verkleuren en je haar wordt dof. Door een slechte doorbloeding heb je het sneller koud. Je krijgt eerder een verstopte neus. Je ruikt en je proeft minder dan niet rokers. Jongens en mannen maken minder zaad aan. Hierdoor lopen ze
de kans dat ze geen baby kunnen verwekken bij een vrouw. Je botten krijgen minder kalk, waardoor ze later makkelijk breken.
Opgelicht of voorgelicht?
Je kent vast de reclamespotjes over de nadelen van roken wel, en de posters en de informatie die je overal te zien krijgt. Dit is allemaal voorlichting van de overheid. Roken is een probleem voor iedereen, vindt de overheid. Want elk jaar moeten duizenden rokers naar het ziekenhuis, omdat ze doodziek zijn. En dat kost het land, dus iedereen, een hoop geld. Daarom is goede voorlichting erg belangrijk.
Verslaafd of vrij?
Waarom roken mensen? Het gekke is dat niemand met roken begint omdat hij het zo lekker vindt. De meeste mensen die roken, doen dat omdat ze het niet kunnen laten. Ze zijn er ooit mee begonnen en na een tijdje zijn ze verslaafd geraakt. Verslaafd betekent letterlijk gewoon een slaaf worden.
Verslaafde rokers zijn de slaaf geworden van hun sigaret. Hun lichaam vraagt om de nicotine die in tabak zit. Dag in, dag uit, elk uur, wat ze ook aan het doen zijn. De sigaret is hun de baas; die is sterker dan zij. Jongeren experimenteren veel. Ze proberen dingen uit die volwassenen ook doen.
Daarom gaan ook zij drinken en roken. Veel jongeren beginnen met roken om bij een groep te horen. Ze doen het omdat hun vriendjes het doen. Ze doen het omdat ze denken dat het stoer staat. Of omdat het van hun ouders niet mag. Dan is het juist heel spannend om het stiekem toch te doen.
Gelukkig weten veel jongeren dat roken niet stoer is. Als roker hoor je er tegenwoordig vaak niet meer bij. De campagnes van de overheid beginnen hun vruchten af te werpen.
Schade betalen
Hoe meer je over iets weet, maar hoe beter je kunt kiezen. Nu is goede voorlichting heel normaal. Maar vroeger werden mensen eerder opgelicht dan voorgelicht over roken. Wie waren die oplichters? Dat waren de mensen die de rookwaren maakten, de fabrikanten.
Tientallen jaren lang hielden ze hun klanten dom. Zij wisten dat roken verslavend en verwoestend was. Maar ze hebben het nooit gezegd. Ze voegden zelfs verslavende stoffen toe aan de tabak. Want ze waren bang dat rokers anders misschien zouden ophouden met roken. En dan zouden ze niet meer zoveel geld verdienen.
Helaas vonden ze het geld belangrijker dan onze gezondheid. Niet alleen van de Nederlanders, maar over de hele wereld.
De tabaksfabrikanten hebben miljarden euro’s verdiend door te liegen. Maar nu krijgen ze zelf de rekening voorgeschoteld. Veel mensen die ziek zijn geworden door het roken, dienen enorme schadeclaims in.
Met zo’n claim vraag je geld voor schade die je hebt geleden. De rechter heeft veel van die claims goedgekeurd. De grootste fabrikant van rookwaren heeft al miljarden euro’s aan zijn zieke klanten moeten betalen. Maar hun gezondheid hebben ze er niet mee terug gekregen.
Stoppen met roken
Je merkt het vooral rond de jaarwisseling. Elk jaar proberen honderdduizenden Nederlanders te stoppen met roken. Het is een moedig besluit. Want wie stopt met roken, heeft het meestal een tijdlang behoorlijk zwaar. Alleen diegene die het écht wil gaat het volhouden. Tegenwoordig wordt de maand oktober ook gebruikt om te stoppen. Misschien heb je wel eens gehoord van ‘Stoptober’.
Ontwenning
Als je stopt met roken, is al na een week alle nicotine uit je lichaam verdwenen. In die week kun je je wel heel rot voelen. Suf, chagrijnig, opgejaagd. De een is er gevoeliger voor dan de ander. Sommige mensen gebruiken nicotinepleisters of nicotine-kauwgom. Zo krijgen ze toch een klein beetje nicotine binnen.
Daarmee kunnen ze hun behoefte langzaam afbouwen, zonder te roken. Wat hierna overblijft is een zeurend gevoel dat je iets mist. Stel je voor dat je altijd een koekje bij de thee pakt. Als dat koekje plotseling weg is, mis je het. Je thee is nog net zo lekker.
Maar het theedrinken is lang niet meer zo gezellig. Het koekje bij de koffie. Scrollen door je tijdlijn, na het eten een sigaretje, op bezoek bij een kennis, etc. Aan bepaalde gewoontes raken mensen gehecht. Zo gehecht, dat ze slecht zonder kunnen.
Dat wordt geestelijke verslaving genoemd. Roken is behalve een lichamelijke, ook een geestelijke verslaving. Bij sommige mensen duurt het maanden, zelfs jaren, voor ze er vanaf zijn. Zelfs levenslang is mogelijk.
Hulp bij het stoppen met roken
Wie stopt met roken, kan daarbij van alle kanten hulp krijgen. Hulp om van de geestelijke verslaving af te komen, is er bijvoorbeeld in de vorm van een training. Dat gebeurt meestal in een groep. Mensen praten over hun rookgedrag. Wanneer roken ze? Waar roken ze? Waarom roken ze juist op die momenten en op die plaatsen? Zo krijgen rokers inzicht in hun verslaving en hun gewoonten. Dat kan helpen om van het roken af te komen. Op de training krijgen de ex rokers ook allerlei tips om vol te houden. Vinden ze het na het eten het moeilijkst om de sigaret te laten liggen? Dan kunnen ze misschien voortaan een wandeling maken. Rookten ze vooral als ze gespannen waren? Misschien kunnen ze die spanning proberen te voorkomen. Afleiding is erg belangrijk. Doorzettingsvermogen ook. Wie van plan is te stoppen met roken, moet het echt willen. Anders lukt het niet.